Yazar: Admin

Psikanalizde en sık kullanılan biçimiyle gerçeklik [reality], insan iradesinden bağımsız olarak insan zihninin dışında var olan her şeyi ya da nesnel olarak algılanan ya da topluca “gerçekten orada” olduğu konusunda uzlaşılan şeyi ifade eder. Gerçeklik, genellikle fantezi, illüzyon, halüsinasyon, yansıtma, arzulu düşünme, rüyalar gibi olgularla karşıtlık içinde ele alınır. Bu anlamda gerçeklik, Freud’un psişik gerçeklik…

Gözlemleyen ego [Observing ego], bilinçli zihinsel işleyişin, kendi üzerine düşünme/iç konuşma/özdüşünüm/derinlikli düşünme/tefekkür/düşünüm [self-reflection] kapasitesini sağlayan yönüdür. Gözlemleyen ego işlevi, öğrenme ve ahlaki işlevsellik gibi günlük psikolojik işlevlerin birçoğu için gereklidir; çünkü bu işlevler, kendini izleme/öz-izlem [self-monitoring] ve kendini değerlendirme/öz-değerlendirme [self-evaluation] süreçlerine dayanır. Aynı zamanda, bir psikanalitik tedaviye hastanın etkin katılımı için de zorunludur; çünkü bu…

Kavramsal açıdan netlikten yoksun olan narsisizm [narcissism] terimi, ortak noktası ya da odak noktası kendilik [self] ile ilişki olan çok çeşitli düşünceleri kapsar. Günlük dilde narsisizm, sıklıkla benmerkezcilik, kibir, mükemmeliyetçilik, gösteriş düşkünlüğü, büyüklük taslama, ayrıcalık beklentisi ve başkalarını sömürme gibi özellikler için aşağılayıcı bir etiket olarak kullanılır. Çağdaş psikanalizde ise narsisizm en sık şu anlamlarda…

Bilinçdışı [unconscious], bireyin farkında olmadığı ancak yine de bilinçli yaşantı üzerinde aktif bir etkisi bulunan zihinsel içerik ya da süreçlerdir [mental contents or pro cesses]. Psikanalizde bilinçdışı, zihnin, içerikleri bastırma [repression] sonucunda farkındalığa erişimden yoksun bırakıldığı varsayımsal bir bölgesini ifade eder ve bu bölge kendine özgü işleyiş biçimlerine göre işler. Psikanaliz, en çok, özellikle bu…

Bilinçöncesi [preconscious], bilinçte olmayan ancak bastırılmamış olan ve belirli koşullar altında bilince gelebilecek zihinsel içerikleri tanımlar. Freud’un topografik modelinde tanımladığı bilinçöncesi sistem [system preconscious], bilinç ile bilinçdışı arasında yer alan ve zihinsel içeriklerin dikkat yöneltildiğinde bilinçli hâle gelebileceği varsayımsal bir bölgeyi ya da sistemi ifade eder. Bilinçöncesi, ikincil süreç düzenine göre işler. Bu kavram önemlidir…

Kateksis [cathexis], bir düşüncenin, duygunun, arzunun, anının, fantezinin ya da bir kişinin zihinsel temsiline yatırılan belli bir miktar ruhsal enerjiyi ifade eder. Kateksis terimi, aynı zamanda belirli bir zihinsel içeriğe ya da etkinliğe yönelik ilgi, dikkat ya da duygusal yatırımın görece yoğunluğu anlamında da kullanılmıştır. Kateksis sözcüğü, Freud’un Almanca Besetzung (kelime anlamıyla “bir şeyin üzerine…

Netleştirme [clarification], hastanın bilinçli olarak farkında olduğu bir şeyin daha anlaşılır hâle getirilmesini sağlayan, yorumlayıcı olmayan bir terapötik müdahaledir. Genellikle yorumlamaya hazırlık niteliğinde olan netleştirme, en sık kullanılan yorumlayıcı olmayan tekniklerden biridir ve analistin, hastanın davranışları ya da bilinçli, öznel yaşantısı hakkında yönelttiği sorular ya da gözlemler biçiminde gerçekleşir. Netleştirme, hastanın dikkatini kolayca gözlemlenebilir ancak…

Yüzleştirme [confrontation], hastanın dikkatini, dış gerçekliğin ya da bilinçli benlik yaşantısının kolayca gözlemlenebilir ancak kaçınılan ya da inkâr edilen yönlerine yönelten terapötik bir müdahaledir. Yüzleştirme, çelişkili düşünce ve eylemlerin bilinçli varlığını tanımlamak amacıyla da kullanılabilir. Yüzleştirme ve netleştirme [clarification], yorumlamaya [interpretation] hazırlayıcı müdahaleler olarak kabul edilir. Psikanalitik yüzleştirme, nazikçe ve saldırganlıktan uzak bir şekilde sunulur;…

Örgütlenme [organization: organizasyon] kavramı, birden çok bilim alanına aittir. Bu kavram, biyolojik söylemde olduğu kadar sosyoloji ya da psikoloji alanlarında da aynı sıklıkta kullanılır. Örgütlenme düşüncesi genellikle gelişim kavramıyla ilişkilidir. Nörobiyoloji bu bağlamda, insanın sinirsel örgütlenmesini, her biri diğerinin içinde bütünleşmiş şekilde en basit yapılardan en karmaşık yapılara doğru tanımlar. Freud, organizasyon kavramını kullanmış ve…

Arzu [wish], zihinde insan davranışını güdüleyen bilinçdışı bir istek hâlidir. Freud’un zihnin topografik modelinde, arzular, bilinçdışı sistemin [system unconscious] temel zihinsel içerik birimi olarak kavramsallaştırılmıştır. Libido kuramında, arzular içgüdüsel dürtülerin [instinctual drives] türevleri olarak ele alınır. Zihnin yapısal modelinde de, arzular (yine dürtülerin türevleri olarak kavramsallaştırılarak) id’in içeriğini oluşturur. Arzular, savunmalarla birlikte dinamik çatışmanın [dynamic…